ဆၧထုၭထၪ့ထၭလၧ ၂၀၁၇နံၪ့ဒၪအိၩ ဆၧအၪ့ဎၬထိၪတွၭလနၩ့နီၪ ဘရၫဇံၩႇ ကိုလံဘီယာဒဲ ပီရူးထံၫခးၥံၪနီၪ အီၪဝ့ၫဒၪအထီၫ ကံၫလိၫမံၫတၫ ၆၉၀၀ မွဲဝ့ၫ အမ့ၫဇိၫ့ထံၫချိၬနီၪ မွဲထံၫချိၬလၧ အထီၫ့ထုၬအကၠီၩ့ ထုၬထၪ့ထၭဝ့ၫဒၪနီၪလီၫႉ ဘၪအၪ့န့ထၪ့ဂဲးဘၭလၧ အမ့ၫဇိၫ့ၥံၪ့ကျိၭဂီၩ့ အီၪၥၭမၧၫ့ဝ့ၫဒၪ ဆၨၩဆၬလဖၪနီၪ ဂဲၫထဲၩ့အီၪကၠၭကအီၪ ဖိၬဘိၭ အနံၪ့ ၁၁၀၀၀ ဘျဲၪဂီၩ့ လၩ့ဘူၭ ၃ခွးနီၪ မွဲဝ့ၫ ဆၨၩဒီၪ့ဖိၪအီၪ ၄၂၀ အင်ဒီးယန်း ဆၨၩဆၬၥံၪနီၪလီၫႉ
ဆၧထုၭထၪ့ထၭလၧ ACTO အဖၧၩ့ ဆၨၩဒီၪ့ဖိၪ ဖိၬဘိၭ (၆၀) နီၪ မွဲလၧဆုးကျိၭလဲၩ့မွံၩဘၪအၥၭလၧ ၦဂူၫဂၩတၭ အီၪဒၪဝ့ၫဒၪလီၫႉ အဝ့ၫၥံၪ ချဲၩ့ ဆၨၩဆၧချဲၩ့ကအီၪ ဖိၬဘိၭ ၈၆မံၩ့ဒဲ လးဝၩ့ဆၧချဲၩ့ ကအီၪ ၆၅၀နီၪလီၫႉ ဆၨၩဒီၪ့အဎိၩထုၬနီၪ မွဲဝ့ၫ Tikuna တၭ ၦခမျၧးကအီၪ ၄လၬဘျဲၪဂီၩ့ အီၪလၩ့ဘူၭလၧ ဘရားဇီး၊ ပီရူးဒဲ ကိုလံဘီယာ ထံၫခးလးကျဲၩ့ လဖၪနီၪလီၫႉ
အမ့ၫဇိၫ့အဂး မၩနဲၪ့ထၬဝ့ၫဒၪ ဝံးဒီၪ့ဖၭဒိၪနီၪ မွဲ ဝံးManaus ဂီၩ့ လဲဝ့ၫဒၪ (၁ႉ၅) စတုယၩ့ကံၫလိၫမံၫတၫအကၠီၩ့ ဘရၫဇံၩထံၫခးဖၧၩ့နီၪ မွဲအဎိၩထုၬဝံးကဝံးလီၫႉ ၁၆၆၉နံၪ့ဒၪအိၩ ပေါ်တူဂီဆၨၩဖိၪလဖၪ စၭထၪ့ဖိၬလိၬထၪ့ထၬ ဝံးManaus နီၪ အထီဘဲၫယီၩ ၦၡၩကအီၪ အခွး(၁ႉ၈) ဘျဲၪယူၭနီၪလီၫႉ အအၪထုၬနီၪဘိၭ မၩဆၧဖံၭဆၧမၩလၧ စဲၭဆၧမၩအနိၪ့နီၪလီၫႉ
အထီဘဲၫယီၩ အီၪဝ့ၫဒၪကဒုၩလီၫ မွဲဝ့ၫအမ့ၫဇိၫ့ၥံၪ့ကျိၭဖၭဒိၪနီၪ ဂဲၫဂၭဂီၩ့ဂၭစၪထၪ့ဝ့ၫဒၪ လၩ့ဘူၭ ၂၀ယၩဒူၩယူၭအကၠီၩ့ WWF (World Wide Fund for Nature) နီၪ ထုၬထၪ့ဖ့ၪလၫ့ထၬ ဆၧထုၪ့ၥုၪ့ထုၪ့ၥၭ နီၪလီၫႉ အမ့ၫဇိၫ့ဆၧဆၧၩ့ၥံၪ့ကျိၭဖၭဒိၪဖၧၩ့ယီၩ မ့ၪအၪ့ၡိၬကဲၪ့ထၪ့ ၇၃၀၀၀ဘျဲၪအကၠီၩ့တၭ စၭထၪ့ခီၫလၧ ၂၀၁၃နံၪ့အလးခဲၫနီၪ ဂဲၫကဲၪထၪ့ မ့ၪအၪ့ၡိၬအထီၫ့ထုၬလးကျဲၩ့နီၪလီၫႉ